Gezegenimizin Su Kaynaklarına Bir Değişim Dalgası Geliyor
İklim değişikliği sebebiyle, Dünya ‘nın tatlı su kaynakları bir daha asla aynı olmayacak.
Tatlı su, Dünya ‘da var olan suyun sadece küçük bir kısmını oluşturur. Yine de, gıda yetiştiriciliğinden üretime, evde günlük kullanıma kadar her şeyde elimizde bulunan az miktardaki tatlı suya güveniyoruz. Acı bir gerçekle karşı karşıyayız: İnsanlar tatlı su olmadan var olamaz. Diğer hayvanlar veya bitkiler de olamaz. Su kıt olduğunda, yiyecek ve diğer gerekli şeyler de kıt olur. Aslında, yeterli tatlı su olmadan, tüm uygarlıklar çöker. Tatlı su her zaman bol değildir. Ve Dünya’nın iklimi değiştikçe, dünyanın dört bir yanındaki tatlı su kaynakları canlılara zar zor yeter hale geliyor. Afrika’dan Asya’ya insanlar zaten etkileri hissediyor.
Su Dünyası
Mavi gezegenimiz sularla kaplı. Ancak bu suyun sadece yüzde 2,5’i tatlı su. Bunlardan da sadece üçte biri sıvıdır. Gerisi kutuplarda buz halinde bulunur. Oysa bu az suya çok güveniyoruz. Amerika Birleşik Devletleri’nde her kişi evde günde ortalama 340 litre (90 galon) kullanıyor. Ayrıca bu su, gıdalarımızı büyütmek veya giysilerden arabalara, cep telefonlarına kadar her şeyi üretmek için gerekli olan suyu içermiyor. Sadece bir çift kot pantolon yapmak için 3.400 litre (900 galon) su tüketiliyor.
İklim değiştikçe, elimizde ne kadar su mevcut olursa o kadar iyi. Su, iklim ve hava durumu, su döngüsü adı verilen hiç bitmeyen bir döngüye bağlıdır. Herhangi bir doğal sistemin bir parçasını değiştirdiğinizde – sıcaklık, toprak nemi veya bölgedeki birkaç ağaç dahi olsa – diğer her şey de değişiyor. Bilim adamları, iklim değişikliğinin su döngüsünü değiştirdiği karmaşık yolları keşfetmek için süper bilgisayarları kullanıyor. İklim ısınırken atmosferin daha fazla su tuttuğunu buldular: her 1,8 santigrat derece (1 derece Fahrenheit) için yaklaşık yüzde 4 daha fazla. Bu durum zamanla yağış dengesini de etkilemeye başlar.
2002 ve 2017 yılları arasında GRACE (Yerçekimi Kurtarma ve İklim Deneyi) adlı bir uydu görevi, Dünya’nın su kaynaklarını yukarıdan takip etti. İkiz uydular gezegenin kütlesinin onlara ne kadar bağlı olduğuna dair farklılıkları ölçerek Dünya’nın suyunu değerlendirdi. Kar oranı, yüzey suyu ve hatta yer altı suyu miktarı değişirse, o bölgedeki yer çekimi de artar. Bu çekim kuvveti kütlesindeki değişikliklerden etkilenir. İlk uydu bir alandan geçerken, yerçekimindeki farklılıklar iki uydu arasındaki mesafeyi biraz değiştirdi. Gemideki aletler bu farkı insan saçı genişliğinin yüzde biri kadar ölçtüler. Bilim adamları bu ince yerçekimi verilerini su veya buz kütlesine çevirdi. Bilgisayarlardan, uydulardan ve “yerdeki botlardan” gelen veriler aynı fikirde.
İklim değişikliği tüm dünyada suyun mevcudiyetini değiştiriyor. Güney Afrika’da ve birçok bölgede kuraklıklar daha yaygın hale geliyor. Kaliforniya ve Avrupa gibi diğer bölgelerde, değişen yağış düzenleri nehir akışlarının her yıl erken tarihlerde doruğa çıkmasına ve ardından su sıkıntısına neden oluyor. Bu arada, Amerika Birleşik Devletleri’nde ortalama yağış 1895’ten bu yana 5 santimetre (2 inç) arttı. Bunların çoğu New England ve Midwest bölgelerinin toprağını erozyona uğratıyor.
Kuraklık Zamanı
İngiltere Oxford Üniversitesinden iklim bilimci Friederike Otto kuraklık riskinin 21. yüzyılın sonunda üçe katlanabileceğini söylüyor. Küresel sıcaklıkların 1 santigrat derece (1,8 derece Fahrenheit) yükselmesi bekleniyor.
1979 ve 2003’te Washington’daki Güney Cascade Buzulu. 1984’ten bu yana Kuzey Cascade’lerdeki buzullar yüzde 30 oranında küçüldü.
Yüzeyin Altında
Yeryüzüne akan veya toplanan su bizim tek tatlı su kaynağımız değildir. Yeraltı suyu gizli bir bataryadır. Su, serin yüzeyin altında, süngerdeki su gibi kaya ve topraktaki küçük boşlukları doldurur. Yeraltı suyu yüzeyin birkaç metre veya birkaç yüz metre altına gizlenebilir.
Yeraltı suyu fazla dikkat çekmiyor çünkü göremiyoruz. Göremesekte, Dünya’daki tüm suyun yüzde 1,7’si yeraltındadır. Akifer denilen rezervuarlarda tutulur. Bütün göllerde ve nehirlerde bulunan suyun yaklaşık 60 kat daha fazlasıdır. Yeraltı suyu, yüzeyden sızan sudan gelir. Yeraltı suyuna ve onu besleyen şarjlara bağlıyız. Ancak bu şarj yavaş yavaş gerçekleşiyor. Örneğin, bilim adamları, Arizona’nın yeraltı suyu deposunun birikmesinin yüz binlerce yıl sürdüğünü tahmin ediyorlar.
ABD içme suyunun yarısı yeraltı suyundan geliyor. 2017’de bilim adamları, 1948’den beri akifer seviyelerini GRACE uydularının aldığı son ölçümlerle karşılaştırdılar. Dünyanın en büyük 37 akiferinin 21’inin şarj edildiklerinden daha hızlı düştüğünü belirlediler.
Fırtınalar da değişiyor. Bu da yeraltı suyunu etkiliyor. Yağmurun sadece yağması önemli değildir, bu fırtınaların ve yağışların nasıl olduğu da önemlidir. Yavaş yağmurlar suyun toprak tarafından emilmesi için yeterli zaman veriyor. Büyük, ani fırtınalar suya toprağa sızmak için yeterli zaman vermiyor. Bunun yerine, yağmur suyu doğrudan akarsulara doğru akar ve kanalizasyon kanallarına gider. Ayrıca şiddetli yağış sonucunda oluşan seller, erozyona ve verimli toprak tabakasının kaybına sebep olur.
Geleceğimiz
Günde sadece 50 litre (13 galon) suyla yaşayabilir misiniz? Veya su sıkıntısı yerine, belki de aşırı sel, kış fırtınaları veya tozlu, sıcak, kuru yazlar yeni normalimiz olabilir. Belki de memleketinizde, kullanabileceğinizden daha fazla yağmur yağar. Bunların hepsi iklim değişikliğinin dünyadaki suyu değiştirmesinin bir yoludur.
İyi haber şu ki, tüm dünyada insanlar bir şeyler yapmaya başladı. Suyumuzu iklim değişikliğine adapte etmeye yardımcı olmak için bilim adamları, hayal gücü ve hatta müziği kullanıyorlar. Mesela, Çin’de mühendisler “sünger şehirler” yaratıyor. İklim değişikliği daha yoğun yağmur fırtınası ve büyük seller getirdiğinden sünger şehirler daha fazla su çekecek. Süngerler evlerin çatılarındaki bahçelerden kaldırıma, suyun akmak yerine içeri girmesine izin veren kaldırıma kadar uzanır. Bir fırtınadan sonra, depolanan suyun yüzde 70’i daha sonra tekrar kullanılabilir.
Afrika kıyıları ve Güney Amerika kıyıları boyunca kuraklığa maruz kalan topluluklar, okyanustan gelen sislerden su toplarlar. Kaliforniya, Güney Afrika ve diğer yerlerde su yöneticileri, rezervuarları uzun vadede yönetmenin yollarını yeniden düşünüyorlar. Hükümetler su basmasını azaltmak ve su depolanmasını iyileştirmek için baraj ve su borularını tamir ediyor.
Cape Town’da insanlar bahçelerindeki suya aç çim ve çiçekleri, dekoratif taşlar ve ilginç kaktüslerle değiştirmeye başladı. Evde geliştirilen bu taktikler kovadaki bir damla gibi görünebilir. Ancak dünyamızı değişen iklimimize karşı daha dayanıklı hale getirmeye yardımcı oluyorlar. Dünya’nın iklimi ve onunla birlikte su döngüsü değiştikçe, tam olarak ne olacağını tahmin edemeyiz.
